Сыйлык берүүчү мекеменин шаршемби күнкү жарыясында айтылгандай, илимпоздор Сусуму Китагава, Ричард Робсон жана Омар Ягиге металл-органикалык алкактарды иштеп чыгуудагы эмгегинен улам 2025-жылдагы химия боюнча Нобель сыйлыгы ыйгарылды. Бул тууралуу трт.нет жазып чыкты. 

Бир кылымдан ашуун тарыхы бар бул сыйлык Швециянын Падышалык Илимдер Академиясы тарабынан ыйгарылат жана жеңүүчүлөр 11 миллион швед кронасын (1,2 миллион доллар) бөлүшөт. Ошондой эле, дүйнөдөгү эң кадыр-барктуу илимий сыйлыктардын бирин алуу менен атак-даңкка ээ болушат.

"Металл-органикалык каркастарды иштеп чыгуу аркылуу лауреаттар химиктерге туш болгон кээ бир көйгөйлөрдү чечүүдө жаңы мүмкүнчүлүктөрдү беришти", - деди сыйлыкты ыйгаруучу уюм өз билдирүүсүндө.

Химия боюнча Нобель сыйлыгы бул жылы салтка ылайык үчүнчү болуп жарыяланды. Буга чейин медицина жана физика боюнча сыйлыктар жарыяланган.

Швед ойлоп табуучу жана ишкер Альфред Нобелдин керээзине негизделген бул сыйлыктар илим, адабият жана тынчтык жаатындагы жетишкендиктер үчүн 1901-жылдан бери ыйгарылып келет. Айрым үзгүлтүктөр негизинен дүйнөлүк согуштарга байланыштуу болгон.

Нобель өзү химик болгон жана анын бул тармактагы жетишкендиктери 19-кылымда динамитти ойлоп табуу менен тапкан байлыгына негиз салган.

Экономика боюнча сыйлык кийинчерээк кошулган жана ал Швециянын борбордук банкы тарабынан каржыланат.

Кээде физика, адабият жана тынчтык жаатындагы лауреаттардын атактуулугуна салыштырмалуу химия боюнча сыйлыктар анча белгилүү болбой калганы менен, бул тармакта ядролук бөлүнүү, ДНКнын ырааттуулугун аныктоо ыкмалары жана ачыткы боюнча маанилүү ачылыштар таанылган.

Өткөн жылы химия боюнча сыйлык, белоктордун түзүлүшүн чечмелөө жана жаңыларын жаратуу боюнча иштери үчүн АКШлык илимпоздор Дэвид Бейкер менен Жон Жумпер, ошондой эле британиялык Демис Хассабиске ыйгарылган. Бул ачылыштар дары-дармек иштеп чыгуу сыяктуу тармактарда чоң жетишкендиктерге алып келген.