Түндүк Кипр Түрк Республикасынын (ТКТР) президенти Рум башкаруусундагы Кипрдин куралдануусу тынчсызданууну жаратып жатканын айтты. Бул тууралуу трт.нет жазып чыкты.

Бириккен Улуттар Уюмунун (БУУ) Башкы ассамблеясынын 80-сессиясынын алкагында Нью-Йоркто болгон президент Эрсин Татар ишемби күнү Түркевиде өткөргөн маалымат жыйынында Рум тарабы менен болгон расмий эмес сүйлөшүүлөрдүн бул аптада сүйлөшүүлөргө негиз бере албаганын айтты.

Татар, Рум тараптын тынчтык жана ырааттуулукту каалап жатканын айтып, бирок тынымсыз куралданып жатканын белгиледи. Ал Түндүк Кипр Түрк Республикасынын БУУнун баш катчысы Антониу Гутеррешке Израил менен түзгөн келишимдеринин алкагында Түштүк Кипрдин ашыкча куралданганын билдиргенин айтты.

Ашыкча куралдануунун аралдагы коркунучту арттырып, дагы да чыңалууну жана баш аламандыктарды пайда кылганын баса белгилеген Татар, түрктөрдүн 1963-жылдан бери чектөөлөр астында калганын белгилеп, Түндүк Кипр Түрк Республикасынын аралда тең укуктуу эки эгемен мамлекет үчүн күрөшүн улантып жатканын айтты.

Татар акыркы беш жылда сүйлөшүүлөрдө парадигмалык өзгөрүү болгонун баса белгилеп, федералдык чечимден эки мамлекетке багытталган мамилеге өтүүнүн Түндүк Кипр Түрк Республикасынын пайдубалын бекемдегенин айтты.

ТКТР Кипр аралында күчтүү абалда

Кипрдин Рум тарабы менен ушул аптада болгон сүйлөшүүлөрдөн кийин бир убакыт тартиби белгилендиби деген суроого Татар Рум башкаруусу Түндүк Кипрдин эгемендик теңдик талабын дагы эле кабыл албагандыктан орток пикир жок экенин айтты.

Рум башкаруусу муну кабыл алганга чейин расмий сүйлөшүү процесси болбой турганын баса белгилеген Татар, Түркиянын толук колдоосу жана Анкаранын күчөгөн глобалдык позициясы менен Түндүк Кипр Түрк Республикасынын Кипр аралында мурдагыдан да күчтүү позицияга ээ экенин белгиледи.

Уланып жаткан таанылуу кемчиликтерине карабастан ТКТРдин көптөгөн өлкөлөр менен соода кылганын, туристтерди жана студенттерди кабыл алганын белгилеген Татар системанын азыр ушунчалык бекем орноп калганын, эч кимдин институттук түзүлүштү оңой эле буза албай турганын баса белгиледи. Түштүк Кипрдин Түндүк Кипрдин үстүндө эч кандай бийликке ээ эмес экенин кошумчалады.

Ондогон жылдарга созулган Кипр маселеси

Кипрде ондогон жылдар бою кипрлик румдар менен түрктөрдүн ортосундагы талаш уланып келет. Бириккен Улуттар Уюмунун дипломатиялык аракеттери комплекстүү чечимге жетишүүгө аракет кылганы менен эч кандай жыйынтык чыга элек.

1960-жылдардын башында башталган этникалык чабуулдар кипрлик түрктөрдү коопсуздук үчүн геттолорго чегинүүгө мажбурлаган.

 Аралды Грецияга кошууну көздөгөн 1974-жылкы Кипрдеги рум төңкөрүшүнөн кийин Түркия кепил мамлекет катары кипрдик түрктөрдү куугунтуктан жана зордук-зомбулуктан коргоо үчүн аскердик операцияларды баштаган. Натыйжада 1983-жылы Түндүк Кипр Түрк Республикасы түзүлгөн.

Тынчтык жараяны акыркы жылдары үзгүлтүккө учураган, анын ичинде 2017-жылы Швейцарияда кепил күчтөр Түркия, Греция жана Улуу Британия баштаган ийгиликсиз аракет да бар.

2004-жылы Кипрдин Рум башкаруучулугу Евробиримдикке кошулуп, көптөн бери уланып келе жаткан талашты токтотуу боюнча БУУнун планына бир тараптуу түрдө бөгөт койгон.