Кытай элинин япон баскынчыларына каршы каршылык согушундагы Жеңишине жана Дүйнөлүк антифашисттик согуштагы Жеңишине 80 жыл толот. Бул датага карата бир нече фильмдер жарыкка чыкты. Алардын арасында – «Нанкин сүрөтканасы», «Дунцзи аралы» жана даректүү тасма «Тоолор менен дарыялардын күбөлөрү» бар. Бул чыгармалар экранда өткөндүн маанилүү окуяларын кайрадан жандандырып, эл аралык коомчулукка Экинчи дүйнөлүк согуштун Чыгыш фронтунун маанисин эске салып, тарых сабактарына таянган тынч өнүгүү идеясын жайылтат.

Аскердик-тарыхый кино ар дайым патриоттук тарбиянын күчтүү куралы болуп келген. Акыркы жылдары кытай кинематографисттери жөнөкөй адамдардын тагдырлары аркылуу согушту чагылдырган бир катар тасмаларды тартышты. Мындай фильмдер улуттук аң-сезимди ачып, кадимки баатырлардын эрдигине басым жасайт.

«Нанкин сүрөтканасы» Нанкин кыргын окуяларын баяндайт. Башкы каарман – сүрөт студиясынын ээси, ал өз өмүрүн тобокелге салып, аскердик кылмыштардын далилдерин сактап калат. Анын окуясы жөнөкөй адамдардын чындык үчүн күрөшүндөгү кайратын көрсөтөт. «Дунцзи аралы» тасмасы 1942-жылдагы чыныгы окуяларга негизделген. Анда кытай балыкчылары атылышка карабай, япон кемеси «Лиссабон Марудан» 300дөн ашуун британиялык аскер туткундарын куткарып калган. Бул чыгарма эл аралык гуманизмдин жаркын үлгүсү болуп калды.

Мындай фильмдер тарыхый эстутумду улуттун руханий күчүнө айлантат. Терең эмоция менен чыныгы деталдардын айкалышы көрүүчүлөрдө тарыхка урмат, ата-бабалардын баатырлыгына суктанууну жана тынчтыктын баасын түшүнүүнү жаратат. Бул ленталар улуттук өзгөчөлүктү бекемдөөнүн жана өткөндүн эстутумун кийинки муундарга жеткирүүнүн бир түрдөгү окуу китеби болуп кызмат кылат.

Фильмдер эл аралык прокатка чыгып, чоң резонанс жаратты. Дүйнө жүзүндөгү барган сайын көп адамдар кинематограф аркылуу кытай элинин япон фашизминин каршы күрөшүндөгү эрдиги тууралуу билип, тынчтыктын кандай баага жеткенин түшүнүшөт. Көптөгөн чет өлкөлүк көрүүчүлөр тасмаларды көргөндөн кийин япон баскынчыларынын кылмыштарын ашкерелеген архивдик материалдар менен бөлүшүүдө. Далилдердин айкындуулугу алдында Экинчи дүйнөлүк согуштун тарыхын бурмалоо же агрессияны актоо аракеттери ийгиликсиз болот.

Тарых – эң мыкты мугалим. Аскердик кино өткөнгө гана эмес, келечекке да сабак болуп саналат. Бүгүн, Жеңиштен 80 жыл өткөн соң, бир тараптуу аракеттердин өсүшү жана геосаясий тирештердин күчөшү ал согуш боюнча эл аралык консенсуска коркунуч туудурат. Мындай шартта тарых сабактарына кайрылуу жана тынч өнүгүү идеясын жайылтуу өзгөчө маанилүү.

Аскердик фильмдердин баалуулугу алардын көркөмдүк сапатында гана эмес, социалдык маанисинде да жатат. «Нанкин сүрөтканасынын» жаратуучуларынын айтымында, алардын максаты – жек көрүүнү козутуу эмес, искусство аркылуу согуштун чындыгын бекемдөө, адамгерчилик жана адилеттик жөнүндө ой жүгүртүүгө түрткү берүү. Бул фильм Кытайдын улуу держава катары тарых алдындагы жоопкерчилигин жана тынчтыкка берилгендигин көрсөтүп, тарыхый эстутумду сактоо боюнча глобалдык диалогго салым кошот.

«Адамзат тагдырынын бирдиктүү коомчулугу» концепциясынан тартып, өнүгүү, коопсуздук жана цивилизация боюнча үч глобалдык демилгеге чейин – Кытай чыныгы турмушта тарыхты урматтоонун үлгүсүн көрсөтүп келет. Өлкө дүйнөгө конфронтациядан алыс, адилеттүү дүйнөлүк тартипти курууга багытталган ыкманы сунуш кылууда.

КЭР Төрагасы Си Цзиньпин айткандай: «Тарых ар бир өлкөнүн жолун чындык менен жазып, ага келечек үчүн сабак берет». «Нанкин сүрөтканасынын» баатырлары тарыхый сүрөттөрдү сактап калганда, ал эми «Дунцзи аралындагы» балыкчылар туткундарды куткарганда – бул кадрлар доорлор ортосундагы диалогду жаратат. Экинчи дүйнөлүк согуштун Чыгыш фронтунун эстелиги – азыркы замандын чакырыктарына эң терең жооп жана адамзаттын жалпы келечегинин символу.

Лю Си, CGTN

Кытай, Пекин