Непалда 9-сентябрдагы кеминде 19 адамдын өмүрүн алган тополоңдон кийин, социалдык тармактарга тыюу салуу жана коррупцияга каршы кеңири нааразылык акциялары премьер-министрдин кызматтан кетишине алып келгенден бери саясий башаламандыкка кабылды.

Жакырчылыкка баткан Гималай эли кайрадан жолдун кесилишинде калды. Бул жерде мындан ары эмне болушу мүмкүн экенин карап көрөлү.

Армия демонстранттарды сүйлөшүүлөргө катышууга чакырды. Бирок демонстранттардын басымдуу бөлүгү, 1997-2012-жылдары туулган "Z муунунун" бирдиктүү лидери жок. Андыктан бийлик так ким менен сүйлөшүүлөрдү жүргүзөрү белгисиз.

Конституция боюнча эксперт жана Жогорку Соттун мурдагы судьясы Баларам К.С. "Z мууну сүйлөшүү тобун түзүшү керек" деди.

Конституция эмне дейт?

Непалдын 2015-жылкы Конституциясына ылайык, жаңы премьер-министрди парламенттеги көпчүлүккө ээ партия дайындашы керек. Эгерде бир дагы партия көпчүлүккө ээ болбосо, президент көпчүлүктүн колдоосуна ээ болгон талапкерди дайындайт. Андан кийин ал 30 күндүн ичинде ишеним добушуна ээ болушу керек.

Эгер ал ишке ашпай калса, анда "жетиштүү добушка ээ" деген каалаган мүчө дайындала алат. Бирок бул да ишеним вотумун жоготсо, парламент таркатылып, шайлоо өткөрүлөт.

Бирок ири саясий партиялардын лидерлери көпчүлүктүн көңүл чордонунан чыгып, көбү жашырынып жүргөндүктөн, митингчилер бул процессти кабыл алабы же жокпу белгисиз.

Убактылуу өкмөт болушу мүмкүнбү?

Конституцияда убактылуу өкмөт деген жок. Анткен менен эксперттер Конституциядагы жоболорду азырынча четке кагып, митингчилердин өкүлдөрү кабыл ала турган өкмөт түзүүнү сунушташты.

Конституция боюнча эксперт Бипин Адхикари: "Мындай өкмөт  Z талап кылган реформанын күн тартибин ишке ашырып, алты айдын ичинде жаңы парламенттик шайлоо өткөрүшү мүмкүн" деди.

Ал мындай өкмөттө кеңири өкүлчүлүк болушу керектигин баса белгиледи.

Gen Z кимди колдой алат?

Митингчилер жаштар арасында популярдуу болгон эки талапкерди көрсөтүшү мүмкүн:

Балендра Шах (35), рэпер жана музыкалык продюсер. Ал 2022-жылы Катмандунун мэри болуп шайланган. Шаарды тазалоого жасаган аракеттери үчүн жаштар аны жакшы көрүшөт.

Мурдагы тележурналист Раби Ламичхане 2022-жылы “Раштрия Сватантра” партиясын негиздеген. Жергиликтүү маалымат каражаттарынын айтымында, 9-сентябрда демонстранттар каржылык туура эмес башкаруу боюнча айыпталып камалган Ламичханени абактан бошотушкан.

Жаңы конституция болушу мүмкүнбү?

Непал 2008-жылы монархияны жоюп, 2015-жылы жаңы конституцияны кабыл алган, бирок ага каршы нааразылык акциялары ошондо да болгон.

Маалымат каражаттарынын жазганына караганда, митингчилер баш мыйзамды кайра жазууну талап кылышууда. Учурдагы документ өзгөртүүгө жол берет, бирок аларды парламент бекитиши керек.

Алибек Бейжанов, Ташкен